Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân Ngô Thúc Lanh đã vĩnh biệt chúng ta hồi 8h14' ngày 26/3/2019, tức ngày 21/2 năm Kỷ Hợi, hưởng thọ 97 tuổi. Người Thầy của những Người Thầy trong ngành Sư Phạm Toán nước ta đã không còn nữa...
GS. NGND Ngô Thúc Lanh (1923 - 2019)
Lễ viếng GS. NGND. Ngô Thúc Lanh được cử hành từ 9h30' đến 10h45' ngày 28/3/2019, tại Nhà tang lễ Bộ Quốc Phòng, số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội. Linh cữu GS Ngô Thúc Lanh được hỏa táng tại Đài hoá thân Hoàn Vũ; an táng tại Công viên nghĩa trang Lạc Hồng Viên, tỉnh Hoà Bình.
Giáo sư, Nhà giáo nhân dân Ngô Thúc Lanh là con cháu họ Ngô ở Vân Đình, huyện Ứng Hòa, Hà Tây (nay là Hà Nội), một dòng họ vốn nhiều đời làm nghề dạy học. Cụ thân sinh giáo sư Lanh là cụ Ngô Đình Nhã cùng em trai là Ngô Huy Tân (ông nội của giáo sư Ngô Bảo Châu) đều làm nghề dạy học.
GS Ngô Thúc Lanh đã từng chia sẻ với nhà báo Quý Hiên: "Một số người thấy báo chí giới thiệu Ngô Bảo Châu có bác họ là nhà toán học Ngô Thúc Lanh nên tưởng tôi có chút ít ảnh hưởng tới Châu trên con đường toán học. Kỳ thực con đường đi của Châu không liên quan gì đến tôi. Giữa chúng tôi, mối dây liên hệ duy nhất là có họ hàng”. Rồi ông đính chính tiếp: "Mà tôi cũng không phải là nhà toán học, tôi chỉ là người dạy toán”.
Thầy Ngô Thúc Lanh từng là sinh viên trường Đại học Đông Dương. Sau cách mạng tháng Tám, thầy tham gia cuộc kháng chiến chống Pháp trở thành một trong những giáo viên đầu tiên của trường trung học kháng chiến Chu Văn An. Bậc học cao nhất ở chiến khu lúc bấy giờ. Sau đó, thầy được điều động sang dạy học tại khu học xá Trung ương ở Nam Ninh Trung Quốc. Hoà bình lập lại ở miền Bắc (1954) các trường đại học non trẻ của nước ta ra đời. Cùng với các giáo sư Lê Văn Thuân, Nguyễn Thúc Hào, Hoàng Tuy, Nguyễn Cảnh Toàn..., Giáo sư Ngô Thúc Lanh đã tham gia xây dựng chương trình, viết giáo trình và giảng dạy rất nhiều môn toán khác nhau. Năm 1956, GS Ngô Thúc Lanh và GS Nguyễn Cảnh Toàn được giao nhiệm vụ xây dựng khoa Toán trường ĐHSP Hà Nội. Mặc dù chưa một lần học tập chính quy ở nước ngoài như nhiều người khác nhưng thầy đã tự học, tự đào tạo để hoàn thành mọi nhiệm vụ dù rất nặng nề. PGS.TS Bùi Văn Nghị, nguyên Chủ nhiệm Khoa Toán - Tin trường ĐH Sư phạm Hà Nội cho biết, mặc dù xuất thân từ khoa có rất nhiều giáo sư danh tiếng như Hoàng Xuân Sính, Đoàn Quỳnh, Phan Đình Diệu,... nhưng chỉ có hai người được tôn là "khai quốc công thần" của ngành sư phạm toán: GS Nguyễn Cảnh Toàn và GS Ngô Thúc Lanh.
Những năm thầy làm chủ nhiệm khoa (1956 - 1972) là những năm đầu khoa Toán phải trải qua thời kỳ gian khổ vô cùng thiếu thốn. Những năm tháng lao động không ngừng nghỉ dưới làn bom đạn ác liệt của giặc Mỹ, nơi sơ tán, thầy luôn là tấm gương tận tuỵ vượt lên những khó khăn về cả việc công và việc gia đình. Từ đó thầy dìu dắt bao thầy cô của chúng ta trưởng thành.
Theo GS Vũ Tuấn (nguyên Hiệu trưởng trường ĐH Sư phạm Hà Nội), thời kỳ GS Ngô Thúc Lanh làm Chủ nhiệm khoa là giai đoạn “khoa Toán làm việc nghiêm túc nhất, dạy dỗ chuẩn mực, học tập và lao động hăng say nhất”.
GS Đoàn Quỳnh, một đồng nghiệp đàn em của GS Ngô Thúc Lanh nhớ lại: "Tuy anh Lanh là lãnh đạo nhưng chúng tôi cảm giác rất dễ dàng chia sẻ các vấn đề với anh. Thời đó, người ta đánh giá con người thiên về thành phần xuất thân nhưng anh Lanh lại rất rộng lượng. Ai cứ có tài, ham học hỏi là được anh ghi nhận, khuyến khích. Anh tạo nên không khí hăng say tìm tòi cái mới trong khoa. Theo nhà giáo Nguyễn Cao Sơn, GS Ngô Thúc Lanh còn là "cha đẻ" của Khối Chuyên Toán, ĐHSP Hà Nội.
Về nghỉ hưu, NGND Ngô Thúc Lanh vẫn nặng lòng với ngành giáo dục, vẫn viết sách Toán cho các lớp phổ thông, vẫn góp tiếng nói cho ngành nói chung, cho ngành Toán nói riêng.
Trong ghi chép của nhà báo Thế Văn về GS Ngô Thúc Lanh có đoạn:
"Dù ngót thất tuần mới về hưu mà sau khi về hưu 7 năm, nhà giáo Nhân dân Ngô Thúc Lanh, thoáng gặp, tưởng như mới ngoài sáu mươi. Dáng rất hoạt, đôi mắt tinh nhanh mà ân cần, nhất là nụ cười tươi, nguyên hàm răng trắng khỏe. Quả thật chất khỏe khoắn, sáng trẻ ấy là "lộc nghề nhà giáo", cho những bậc thầy hết lòng, hết mình, hết đời vui buồn chỉ vì một nghề là yêu thương, săn sóc lớp lớp học trò trẻ trung may mắn được học thầy.
Bậc Đại thụ của Ngành Sư phạm Toán Việt Nam
Hai tiếng "may mắn" là của một giáo sư đầu bạc: "Mình có cái may mắn nhất trong đời, là thời trẻ được học thầy Lanh”. Một học trò khác, nay cũng là giáo sư tóc trắng, bảo: "Thầy mới thật là nhà sư phạm sáng như gương. Mình ấy à, mỗi khi không thanh thản, lại đến thăm thầy, cảm thấy lòng mình cũng sáng hơn ra.” Thật là hạnh phúc cho những nhà giáo hóa thân mình, hóa đời mình thành được tấm gương soi.
Mừng thọ thầy tròn tuổi 70, các thế hệ học trò bây giờ làm giáo sư, nghệ sĩ nhân dân, tướng tá đến chật nhà vui như hội. Các trò mừng thầy bức trướng đỏ thắm thêu chữ vàng: "Nhà giáo nhân dân hạng lão thành Giáo sư toán học bậc đàn anh”
Vốn tính khiêm nhường, thầy cảm thấy khó xử nên tâm sự: Ừ thì đây là tấm lòng các cô, các cậu, mình nhận. Nhưng mà chữ nghĩa thế này, e hơi quá!" Cuốn sách do GS Ngô Thúc Lanh là Chủ biên Với những ai đã từng học sư phạm Toán thì không thể nào quên cuốn giáo trình "Đại số tuyến tính" do GS Ngô Thúc Lanh là tác giả. Chúng ta cùng xem video mà anh Lê Hưng Việt gặp gỡ Thầy Ngô Thúc Lanh nhân dịp Xuân Giáp Ngọ khi Thầy 92 tuổi:
Vĩnh biệt GS. NGND Ngô Thúc Lanh, chúng ta kính cẩn nghiêng mình cúi đầu tiễn đưa Bậc Đại thụ của Ngành Sư Phạm Toán Việt Nam về cõi Vĩnh hằng. Cầu mong Thầy thanh thản yên nghỉ sau rất nhiều năm tháng tận tuỵ trong sự nghiệp giáo dục.
(Bài viết được tổng hợp từ nhiều bài viết của các tác giả Quý Hiên, Thế Văn, Nguyễn Cao Sơn và tư liệu ảnh từ gia đình).
BigSchool: Là một Thầy giáo dạy Toán, với lòng tôn kính GS.NGND Ngô Thúc Lanh qua những cuốn sách và tiếp xúc trong cuộc sống với Thầy, với các con Thầy, nhà giáo dạy toán Lê Thống Nhất đã chia sẻ sự mất mát với các con của thầy qua bài thơ Đường Luật - như một nén hương lòng trước sự ra đi của Thầy:
GS. NGND Ngô Thúc Lanh (1923 - 2019)
Bậc Đại thụ của Ngành Sư phạm Toán Việt Nam
Cuốn sách do GS Ngô Thúc Lanh là Chủ biên
Ý kiến bạn đọc: