Tác giả âm nhạc ca khúc thiếu nhi "Nụ cười" mới qua đời ở tuổi 93

Vladimir Shainsky đã vĩnh biệt chúng ta ngày 26/12/2017

Hãy đến với “Nụ cười” của Vladimir Shainsky và những nụ cười đã trở nên quen thuộc với khán giả Việt Nam qua những cuốn phim Liên Xô:

Ông sinh ra tại Kiev (Ukraina), gốc Do Thái và cả cuộc đời đã dành cho viết nhạc, từ nhạc phim, nhạc nhẹ, nhạc kịch cho đến nhạc hàn lâm. Nhưng trong lịch sử chắc chắn ông sẽ được lưu danh như nhạc sỹ viết nhạc (phim) thành công nhất cho trẻ em, mà “Nụ cười” là một minh chứng. 
"Cho trời sáng lên cùng với bao nụ cười. 
Cầu vồng thêm lung linh bao sắc ánh lên ở khắp trời....”

Đó là một bài hát trong phim hoạt hình “Gấu mèo”: 

Nhưng quả là thật khó mà chuyển lời bài hát sang tiếng Việt cho thật sát ý và hay. Lời dịch tiếng Việt này cũng khá lắm rồi, nhưng vẫn rất “liến láu”- nó sáo rỗng cho nên thật khó mà thuộc được lời Việt! Lời Nga đơn giản là: Nụ cười làm ngày mây mù cũng sáng bừng lên... Bài hát được nhớ nhất bởi câu hát: “Con sông bắt nguồn từ dòng suối xanh, còn tình bạn bắt đầu từ nụ cười!”.

Không ai hát bài này hay bằng cậu bé Sergey Paramonov vốn được gọi là "Robertino Loretti của Liên Xô":

(Nếu theo bài hát này mà đánh giá thì sự khác nhau của hai thần đồng này chỉ là một người hát với dàn đồng ca, còn một người đơn ca. Nhưng số phận của Paramonov khá đau thương và anh đã mất vì bệnh tật khi mới 37 tuổi).

Bài hát này là một trong khá ít bài hát thiếu nhi Xô Viết được phổ lời Việt. Hãy xem phần trình diễn rất hay và tình cảm của Vladimir Shainsky với nữ ca sỹ Tolkunova – bà rất nổi tiếng với những bài hát trữ tình và cùng đoàn ca múa “Bạch Dương” đã sang Việt Nam biểu diễn (bà cũng đã mất năm ngoái)
“Nụ cười – Tolkunova:

Trong bài hát này ấn tượng nhất có lẽ là hình ảnh chú dế mèn vui quá lôi đàn vĩ cầm ra cò cử... Giọng ca cao vút Vitas cũng hay hát bài thiếu nhi này (nhưng có lẽ các bạn cũng có thể thấy được so với Paramonov thì còn xa lắm):

“Nụ cười” thật sự rât nổi tiếng nhưng mới là bài hát thiếu nhi hay thứ... 3 của tác giả Shainsky! Bài hay thứ 2 của ông hoàn toàn chỉ có trẻ em hát mới hay được (mặc dù trong phim là ca sỹ người lớn Livanov hát) – “Ngày sinh nhật” (nhưng tên tiếng Nga của nó là “Cứ để cho những người đi bộ vụng về tránh mấy vũng nước...”) – bộ phim “Cheburashka” (đấy là một nhân vật tưởng tượng có đôi tai vểnh, cùng với con cá sấu Gena rất được trẻ em Liên Xô yêu thích).

Trong bài hát cậu bé mơ có ngày sinh nhật và có ông phù thủy cưỡi máy bay trực thăng đến tặng 500 cái kem... và tiếc rằng mỗi năm chỉ có một ngày sinh nhật mà thôi. Hát hay nhất vẫn là Paramonov:

(1972 – Cuộc chung kết bài hát toàn Liên bang, lần duy nhất ca sỹ thiếu nhi là Paramonov được cả khán giả lẫn giám khảo vỗ tay bắt hát lại bất chấp luật lệ khá nghiêm khắc của cuộc thi)

Shainsky không chỉ viết nhạc thiếu nhi mà ông còn viết nhạc cho rất nhiều bài hát đã được các ca sỹ Xô Viết hàng đầu thể hiện. Có thể kể những bài hát “người lớn” rất hay và tiêu biểu do ông viết nhạc:

"Chốn nhỏ nước Nga" – bài hát mượt mà nhất về nước Nga (doTolkunova & Vitas trình diễn):

"Nhà bố mẹ" – lại một bài hay nữa về đất nước – Lev Leshenko:

"Cô gái ơi, đừng khóc" – Lev Leshenko:

Thôi không đánh đố bạn đọc nữa, bài hát thiếu nhi hay nhất của ông (hơi khó chuyển lời ra tiếng Việt, nhưng dân Liên Xô thích bài này nhất) "Toa xe màu xanh da trời":

Thế hệ nhạc sỹ Xô Viết cuối cùng đang rời sân khấu cuộc đời. Những giọng ca trong trẻo ngày xưa bây giờ cũng chỉ còn trong hoài niệm, Paramonov, Tolkunova rồi đến Vladimir Shainsky cũng đều đã ra đi, chỉ còn lại những bài ca trong sáng nhất:

"...Hãy chia sẻ nụ cười, và nụ cười sẽ còn quay lại với bạn không chỉ một lần!"

Không có lý gì mà bạn không chia sẻ một chùm ca khúc tuyệt vời của nhạc sỹ tài ba Vladimir Shainsky để tưởng nhớ tới ông, để cảm ơn ông khi mà âm nhạc của ông đã không có biên giới và đến với thiếu nhi Việt Nam.

Nam Nguyên  

BigSchool: Bài hát "Nụ cười" do Vladimir Yakovlevich Shainsky viết nhạc và Mikhail Slavtakovich Plyatskovsky viết lời. Ca khúc đã được đưa vào chương trình Âm nhạc của lớp 9. Cảm ơn tác giả bài viết đã đồng ý để BigSchool chia sẻ tới cộng đồng yêu nhạc.

Lời Việt bài hát "Nụ cười" do nhạc sỹ Phạm Tuyên đưa tới vào năm 1980:

NỤ CƯỜI

Cho trời tối sáng lên với bao nụ cười
Cầu vồng thêm lung linh bao sắc ánh lên ở khắp nơi
Nụ cười tươi, chúng ta cùng chung niềm vui
Trong cuộc sống đầm ấm yêu thương ta cùng cất tiếng cười

Để làn mây không bay đi xa
Những hạt mưa bay bay bên ta
Để dòng nước từ con suối xinh thành dòng sông sóng xô

Tiếng cười vui luôn luôn bên ta
Tiếng cười sẽ luôn luôn ngân xa
Tiếng cười là bạn đường mến yêu của tuổi niên thiếu ta.

Tiếng cười vui luôn luôn bên ta
Tiếng cười sẽ luôn luôn ngân xa
Tiếng cười là bạn đường tháng năm không thể nào xoá nhoà.

Cho trời sáng lên và áng mây tươi hồng
Đẩy lùi xa bao nhiêu u ám gió mưa và bão bùng
Rừng âm u, đã thức dậy đón ngày mới
Trong làn nắng lộng gió ban mai vang bài ca yêu đời.

Để làn mây không bay đi xa
Những hạt mưa bay bay bên ta
Để dòng nước từ con suối xinh thành dòng sông sóng xô

Tiếng cười vui luôn luôn bên ta
Tiếng cười sẽ luôn luôn ngân xa
Tiếng cười là bạn đường mến yêu của tuổi niên thiếu ta.

Tiếng cười vui luôn luôn bên ta
Tiếng cười sẽ luôn luôn ngân xa
Tiếng cười là bạn đường tháng năm vẫn tràn ngập lòng ta!

Bản nhạc bài hát "Nụ cười"

Các bạn có thể nghe Đội Sơn ca của Đài Tiếng nói Việt Nam thể hiện ca khúc này qua lời Việt tại đây.