Phóng viên báo "Thể thao Xô Viết" phỏng vấn thủ môn Đặng Văn Lâm

"TÔI LÀ NGƯỜI NGA! TRONG TÔI DÒNG MÁU NGA VẪN CHẢY"- 

BÀI PHỎNG VẤN VỚI THỦ MÔN ĐỘI TUYỂN VIỆT NAM

 
Nhà báo tờ "Thể thao Xô viết" đã nói chuyện với Lev Đặng ( Đặng Văn Lâm) - được đào tạo từ các câu lạc bộ Spartak và Dynamo và đã trở thành người hùng của Asian Cup.

Ở Wikipedia tiếng Anh người ta gọi anh là Dang Van Lam, trong mục "Quốc tịch" trên website bóng đá Transfermarkt bên cạnh lá cờ Việt Nam là cờ Liên bang Nga 3 màu. Lev Shonovich Dang - tên của anh được viết như thế trong hộ chiếu và bằng lái xe được cấp ở Moskva.
"Tôi là người Nga. Trong tôi dòng máu Nga vẫn đang chảy" - Lev Dang nói như vậy vào cuối cuộc phỏng vấn dài 2 tiếng đồng hồ, anh đã trả lời nhà báo Nga 2 ngày sau khi vừa cứu 1 cú sút trong loạt đá luân lưu đưa đội tuyển VN vào tứ kết Asian Cup, và 2 ngày sau là trận đấu lịch sử đối đầu Nhật Bản.
Năm 9 tuổi anh học bóng đá ở lò Spartak, năm 14 tuổi anh chuyển sang Dynamo. Mẹ anh - một nữ diễn viên người Nga, còn bố - nghệ sĩ ballet của Việt Nam. Anh đã chiến thắng giải vô địch bóng đá Nga chơi đội hình 8 người, là thủ môn xuất sắc nhất giải vô địch Lào, từng ngủ trọ trong những căn phòng tồi tàn dưới khán đài sân vận động của giải hạng nhất Việt Nam, và 1 tháng trước anh là nhà vô địch Đông Nam Á, trở thành thủ môn đắt giá nhất của khu vực, dù rằng trước đây anh bị bán tử câu lạc bộ nọ sang câu lạc bộ kia.... LEV SHONOVICH DANG...
- Vì sao anh sinh ra ở nước Nga nhưng bây giờ lại chơi cho đội tuyển Việt Nam?
- Tôi sinh ở Moskva. Mẹ tôi người Nga, còn bố người Việt, mẹ tôi vốn là diễn viên, còn bố tôi là nghệ sĩ múa ballet. Họ gặp nhau khi cùng học ở Trường đại học sân khấu Nga ( ГИТИС). Bố mẹ tôi làm quen với nhau trong ký túc xá. Tôi đi học lúc 8 tuổi, đến năm lớp 2 thì được vào câu lạc bộ Spartak Moskva.

- Nhưng tại sao lại chính là Spartak?
- Học viện bóng đá ở khá gần nhà tôi. Tôi ở cách không xa metro Quảng trường Preobrazhenskaya, chỉ cần qua đường là sân vận động Almaz ( bây giờ đã mang tên Netto). Tôi được xếp vào nhóm sinh năm 93. Trong số những người được biết đến danh tiếng và vẫn còn tiếp tục thi đấu ngày nay, tôi có chơi cùng Aleksandr Kozlov. Tôi làm quen với anh em Krotov muộn hơn 1 chút. Ở Spartak tôi được chơi dưới sự chỉ đạo của Aleksandr Georgievich Yartsev, cầu Chúa an nghỉ cho ông ấy... (Ông Yartsev đã mất) Và như vậy cho đến năm 14 tuổi. Sau đó tôi chuyển sang trung tâm huấn luyện Dynamo.
- Tại sao anh lại rời Spartak?
- Lúc đó Evgheni Sidorov đến thay Iartsev. Tôi thì đang phải chữa trị chấn thương, ngay sau đó người ta cho tôi ngồi ghế dự bị, rồi chuyển tôi đến clb ngoại hạng Krylia Sovetov Moskva thời hạn 1 năm. Sau thời gian cho mượn, trở về Spartak, tôi tiến đến ông Sidorov, còn ông ấy cực kỳ ngạc nhiên khi thấy tôi vẫn quay lại - tôi khi ấy quá non trẻ và ngây thơ. Vậy nên người ta đành nói tôi thay trang phục. Sau buổi tâp Sidorov đưa tôi đến gặp huấn luyện viên Darwin. Hiện nay ông ấy vẫn còn làm việc. Ông này nói một câu mà tôi ghi nhớ cả đời. “Lev này, hồi nhỏ tôi cũng mơ ước chơi phong cầm, nhưng tôi lại không có tai nhạc..” Ông ta mỉa mai rằng tôi không có tài năng.
- Bây giờ anh có thể gửi lời chào đến ông ấy.
- Cũng đã đến lúc, tôi đồng ý với anh. Lúc đó quả thật là bị tổn thương nặng nề ....Cho đến bây giờ nhớ lại tôi vẫn thấy buồn. Mẹ tôi kể rằng, sau hôm đó tôi bỏ chơi bóng đá hàng tuần và từ chối ra khỏi phòng riêng. Rồi tôi cũng đề nghị với bố mẹ được đến tuyển sinh ở các câu lạc bộ khác, ở Moskva đâu chỉ có Spartak. Chúng tôi quyết định bắt đầu với đội xếp hạng thấp hơn trong bảng tổng sắp.
- Thấp hơn thông thường sẽ là Dynamo?
- Đúng vậy, hình như lúc ấy họ xếp thứ 5. Ngày hôm sau chúng tôi đến clb Dynamo và gặp huấn luyện viên. Ông ấy đã biết tôi, thậm chí đã gửi cho tuyển trạch viên để người ta mời tôi về đội. Mà tôi thì hoàn toàn không biết gì về điều này. Thậm chí chẳng cần một cuộc sát hạch nào - vào ngày thứ 2- thứ 3 gì đó tôi đến gặp huấn luyện viên với quyển sổ cầu thủ, điểm danh và bắt đầu luyện tập.
- Có lẽ ở Dynamo mọi người vui mừng vì có một thủ thành tên Lev đến với họ?
- Tôi nghĩ là vậy. Hơn nữa họ của tôi cũng có 4 chữ cái. Đối với tôi đó là một vinh dự lớn lao. Trên sân đấu nơi chúng tôi tập luyện Lev Ivanovich Yashin có mặt trong tất cả các áp phích, vì thế tôi cảm thấy hứng khởi khi rèn luyện. Thậm chí trung tâm huấn luyện cầu thủ cũng mang tên Lev Yashin.
- Anh đã từng post bức ảnh đen trắng với mũ lưỡi trai giống như Lev Yashin vào ngày sinh nhật ông ấy. Nhưng chắc thuở nhỏ hầu như anh không xem được các trận đấu có mặt ông. Vậy thì ai đã là thần tượng của anh?
- Tôi không thích từ thần tượng lắm.

- Thôi được, vậy anh đánh giá cao ai vậy?
- Lev Iashin là hình mẫu cho thủ môn toàn thế giới. Ở thời hiện đại tôi thích Buffon và Casillas.Bây giờ cũng có nhiều thủ môn tốt. Bạn xem họ và thấy khâm phục. Nhưng bạn đừng xem như những thần tượng mà hãy xem như những con người bạn có thể học tập được gì đó, như những đồng nghiệp vậy.
- Ai là thủ thành tốt nhất trên thế giới hiện nay, ngay lúc này?
- Tôi nghĩ là De Gea (Tây Ban Nha), Courtois (Bỉ) cũng tốt, Oblak ( Slovenia) thì đáng kinh ngạc.
- Còn thủ môn tốt nhất ở Nga là ai? Akinfiev?
- Akinfiev - điều ấy quá dễ hiểu. Đối với tôi anh ấy là hình mẫu, hơn nữa bây giờ tôi lại đang là thủ môn đội tuyển Việt Nam, vì thế theo dõi các bài phỏng vấn anh là rất quan trọng và bổ ích. Tôi thích sự ổn định tâm lý của Akinfiev. Tôi bắt đầu cảm thấy được việc bảo vệ khung thành cho đất nước là thế nào. Đối với tôi đó là VN, về tầm vóc thì nhỏ bé hơn nhiều so với Nga. Anh là thủ môn của nước Nga, và phải cứng rắn đến thế nào ở trong con người ấy trước biết bao chỉ trích, bới móc.
- Anh ấy rời đội tuyển không phải là sớm ư?
- Anh ấy đã làm thật tuyệt - rời bỏ trên đỉnh cao. ( Akinfiev tuyên bố rời đội tuyển từ 10/2018). Biết bao nhiêu sự ghen tị với anh nhất là sau World Cup khi Akinfiev bị thủng lưới trong trận gặp Hàn Quốc. Nhưng tôi thích vị thế của anh - chẳng cần phải ràng buộc gì.. Và bây giờ anh ấy đã đặt dấu chấm hết.... Tất nhiên so với Buffon thì Akinfiev rời cuộc chơi hơi sớm. Nhưng anh ấy nhìn thấy có nhiều thủ môn trẻ, họ cần cơ hội, cần kích thích phát triển. Tôi chưa bao giờ nói: Tôi cho rằng thời điểm hiện nay thủ thành tốt nhất là Selikhov. Anh này ít hơn tôi 1 tuổi và cũng học ở Spartak - chúng tôi vẫn còn thư từ, trao đổi với nhau. Bởi vậy sau Akinfiev tôi muốn nhìn thấy Sasha trong khung thành đội tuyển Nga.
- Đã qua cả lò Spartak và Dynamo, hiện giờ anh cảm thấy là người Spartak hay người của Dynamo?
- Tôi bây giờ ủng hộ cả Spartak và cả Dynamo. Tin tức về Lokomotiv và CSKA tôi bỏ qua ngay, còn với Spartak và Dynamo tôi đều tham gia vào các mạng xã hội. 2 câu lạc bộ luôn đối đầu, nhưng trong sâu thẳm tôi thấy họ như gắn kết với nhau và tôi kính trọng cả 2 đội.
- Vậy tại sao lại không đi cùng Dynamo, tại sao anh phải rời đó?
- Với Dynamo đã từng rất đẹp, rất tốt. Tôi đã giành được vị trí trí trong thành phần đội hai theo lứa tuổi của mình - chỉ cần vài tháng ngay sau khi chuyển tới. Lúc ấy các vị trí dự bị đội chính vẫn chỉ dành cho các cầu thủ tuổi trưởng thành. Khi đó người ta đưa Pimenov, Karčemarskas ( thủ môn người Litva) lên dự bị, còn Karacevich ở lại chơi với chúng tôi. Tôi là thủ môn trẻ tuổi nhất mà người ta lấy ra để chọn làm dự bị đi Thổ Nhĩ Kỳ. Tôi luôn coi Karčemarskas là tấm gương, mọi việc đều bắt chước anh ấy, nghe lời khi anh ấy nhắc nhở lúc luyện tập. Gần đến kỳ tốt nghiệp, người ta đưa chúng tôi xuống ở Novogorsk và tôi đã thua trong cuộc cạnh tranh với Vania Shubkin. (Đến bây giờ thì anh ta đã nghỉ thi đấu) Hồi kết cũng đến - người ta gọi tôi lên gặp lãnh đạo Học viện rồi cho biết là họ sẽ không ký hợp đồng chuyên nghiệp với tôi nữa. Thế là câu chuyện Dynamo đã kết thúc.

- Sau đó anh ngay lập tức đến Việt Nam?
- Vâng, lúc đó ở Nga tôi bi tổn thương sâu sắc. Tôi hiểu là mình chưa đủ sức để được làm dự bị cho Dynamo, nhưng trong mọi chuyện có những thứ rất khó chịu và không thuận lợi với tôi. Tôi lập tức cầu cứu bố - đề nghị ông giúp tìm đội bóng nào đó ở Việt Nam. Chúng tôi vào mạng, xem tên các câu lạc bộ, lập ra 1 danh sách, rồi bay về đó.
- Anh lúc đó đã biết tiếng Việt chưa? Đã từng ở Việt Nam rồi chứ?
- À vâng, thuở nhỏ tôi vẫn từng về Việt Nam trong các kỳ nghỉ. Tiếng thì tôi biết, ở nhà bố vẫn thường xuyên nói tiếng Việt với tôi và em gái, em trai, còn mẹ thì tiếng Nga.Bởi vậy chúng tôi đều biết cả 2 tiếng. Tôi học trường Nga, tiếng Việt thì hiểu, nhưng vốn từ thực sự chưa đủ, còn đọc và viết cũng đã được học ở đây rồi.
- Là một học viên tốt nghiệp từ lò Spartak và Dynamo, lại cao tới 1m88 thì không quá khó để tìm kiếm một đội bóng ở Việt Nam nhỉ?
- Tôi cũng trong tâm trạng như vậy khi đến Việt Nam. Đó không chỉ là niềm tin mà là một sự tự tin chắc chắn. Tôi đã nghĩ không phải họ chọn tôi mà là tôi sẽ được chọn giữa cả tá CLB muốn ký hợp đồng với mình. Tôi chỉ tìm địa chỉ các CLB mà mình muốn trên Internet và gửi đề nghị ký hợp đồng.
- Anh có thành công không?
- Tôi đến đội bóng đầu tiên của thủ đô (Hà Nội). Tôi hỏi phòng thay đồ , người ta bảo đằng sau góc nhà có cánh cửa. Tôi mở ra, ồ, là nhà vệ sinh. Vậy là buộc phải thay đồ trong nhà vệ sinh. Ai cũng làm thế mà, và tôi đã sốc !!!!! Giải hàng đầu ở VN có bộ mặt trái ngược hẳn với những thứ có ở Spartak và Dynamo. Cho đến giờ vẫn chả có gì thay đổi với bóng đá Việt Nam cả. .. Tôi đã thay đồ, tập luyện và nhận ra đây không phải là nơi dành cho mình. Rồi đến 1 CLB khác, lại CLB khác nữa..... Sau đó tôi rời Hà Nội và bay vào Sài Gòn, tiếp tục tìm CLB , câu chuyện lại diễn ra tương tự..... Cuối cùng tôi tìm được CLB có tên Hoàng Anh Gia Lai (HAGL). Họ đạt được thoả thuận hợp tác cùng Arsenal London, sở hữu một vài sân cỏ, xây dựng học viện riêng của mình với những cơ sở vật chất tiêu chuẩn. Tôi bay đến đó, ký hợp đồng với họ và chắc mẩm được bắt đầu câu chuyện cổ tích của chính mình, vì mới tuổi 18 mà đã được tập luyện ở đội hình chính.
- Thế nhưng....
- Mùa đầu tiên tôi không được thi đấu, chỉ tập luyện. Mùa thứ hai vẫn không được thi đấu. Tôi đã được gọi lên đội tuyển U19 Việt Nam, nhưng ở CLB, tôi lại chưa ra sân.
- Đâu là lý do của việc này?
- Chính là tư duy và cách suy nghĩ. Việt Nam và Nga khác biệt hoàn toàn về tâm lý cũng như văn hóa.
- Điều đó có nghĩa là ????
- Trước hết, lúc đó tiếng Việt của tôi chưa tốt. Thứ nữa, tôi đến VN mà lại cư xử như một chàng thanh niên Nga bình thường - được giáo dục theo cách hoàn toàn khác Tôi thực sự giống như một kẻ lạc loài. Họ ngay lập tức không quý mến tôi, không thích "gã người Nga này".

- Tôi hiểu một cầu thủ có thể bị hắt hủi trên sân cỏ nếu như đồng đội của anh ta ghét bỏ, nhưng với thủ môn thì thế nào nhỉ?
- Với tôi thì không chỉ các cầu thủ mà cả huấn luyện viên cũng chẳng ưa. Họ dứt khoát không xếp tôi vào đội hình, thế thôi. Trong nửa năm đầu tiên, tôi may mắn được làm việc với HLV thủ môn người Thái Lan. Ông ấy không quan tâm tôi tới từ đâu hay nói ngôn ngữ gì. Chúng tôi làm việc rất ăn ý. Ông ấy nhận thấy tài năng của tôi, cách tôi được đào tạo là chưa từng có với các thủ môn Việt Nam, vì thế tập luyện với ông ấy, kể cả không thi đấu cũng chả thiệt thòi gì. Tôi tập cùng ông ấy 3 lần/ngày.
- Nhiều vậy...
- Nói chung, ở châu Á cầu thủ phải tập luyện rất rất nhiều, thậm chí 4 lần 1 ngày ấy chứ. Bạn thức dậy lúc 6h sáng - tập thể dục, 8h sáng - tập cùng đội, 15h - lại tập cùng đội, còn 18h là giờ học trong nhà. Người châu Á rất cần cù và chăm chỉ, nhưng chính điều đó cũng có điểm cộng và điểm trừ, bởi dù bạn tập 10 lần 1 ngày đi chăng nữa, chưa chắc bạn đã trở thành cầu thủ giỏi.
- Tóm lại, anh không được yêu quý ở đó ngay từ đầu....
- Đúng thế. Sau HLV người Thái là một HLV người Việt, và họ có những cách làm riêng. Ở Nga, kể cả khi còn học bóng đá trong trường, bạn vẫn có thể tự tin đến nói chuyện với HLV để chia sẻ quan điểm của mình, tại sao bạn lại hành động như vậy. HLV sẽ hiểu vì bạn có quyền bảo vệ, giải thích những ý kiến của mình, vì bạn là người biết suy nghĩ.... Còn ở châu Á thì khác hẳn- HLV luôn đúng và bạn không được cãi lại. Ông ấy lớn tuổi hơn, hiểu chuyện hơn. Bạn luôn phải nhìn xuống, cúi đầu, và cứ như vậy trong phần lớn các trường hợp.... Tôi lúc đó không biết điều này nên hay tranh luận với HLV, chất vấn ông ấy đủ mọi thứ. Ở Việt Nam việc đó được xem là hỗn láo....Mọi chuyện cứ tích tụ dần và sang năm thứ 3 thì họ đẩy tôi sang Lào theo dạng cho mượn.
- VN thì tôi hình dung ra, tôi cũng có thể mường tượng được bóng đá VN, nhưng bóng đá Lào thì thế nào vậy?
- Ồ, anh không tưởng tượng được đâu. Thực sự kinh khủng. Nhưng tôi không hối hận một tẹo nào vì đã đến Lào. Ai đó từng nhập ngũ, có người thì phải vào tù, còn với tôi thử thách đấy chính là Lào, và nó rất đáng giá.
- Hãy kể về trải nghiệm khủng khiếp tại Lào cho chúng tôi đi!!!
- Vâng, tất nhiên ở đó có quá nhiều thứ xảy ra. Thế này để anh hiểu hơn nhé, nếu ở VN nóng, thì ở Lào phải gọi là LỬA ĐỊA NGỤC. Khi trên đài phát thanh Việt Nam dự báo thời tiết nói có gió Lào thì tức là không nên ra đường. Tôi lúc đó sống ở miền Trung Lào. Đội bóng của tôi có một cái xe buýt và dùng nó để đi đến sân tập hằng ngày, cũng như tham dự các trận đấu. Nhưng nó chẳng bao giờ nổ máy được cả. Ngày nào cả đội chúng tôi cũng phải đẩy xe 10-20 mét để tài xế nổ máy. Trên xe cũng không có điều hòa nữa. Mà ở Lào trời nắng lên rất sớm, đến 8h sáng thì chiếc xe đã bị nung nóng, không thể ngồi được, phải dấp nước vào ghế để tránh bị bỏng.
- Đó có phải là một đội bóng ở giải cao nhất Lào không?
- Đúng đó là giải hạng cao nhất. Và đây cũng là mùa giải đầu tiên các CLB được dùng cầu thủ ngoại. Vì thế tôi là một trong những ngoại binh đầu tiên của giải vô địch Lào. Anh không thể tưởng tượng được thế nào là sân bóng ở đâyđâu!!!!! Đôi khi, bạn bước ra sân, đứng trong khung thành và cách vài mét bên tay phải của thủ môn là ...một đống phân lớn. Hóa ra các sân bóng ở Lào không chỉ dùng cho bóng đá, mà còn để chăn thả gia súc, trâu, bò, dê... Chuyện đó rất bình thường. Thậm chí họ còn cắt cỏ và làm phân chuồng ở đó nữa.
Ở CLB chúng tôi không có HLV thủ môn. Tôi là người nhiều kinh nghiệm nhất, sẽ hướng dẫn cho các thủ môn còn lại, trong đó có cả người nhìn thấy trái bóng tròn lần đầu tiên trong đời. 
Một ngày nọ, tôi phát hiện ra một điểm hơi ẩm ướt trên sân tập và quyết định tập luyện ở đó - chúng tôi tập, ngã xuống - mọi người đều lăn lộn trong bùn, mặt dính nhem nhuốc. Cuối buổi tập, HLV trưởng đến và hỏi: "Sao lại tập ở đấy? Đó là chỗ tắm cho bò". Hoá ra chỗ ấy ẩm vì trước giờ tập những người nông dân đã làm vệ sinh cho bò, mà chúng tôi thì chả biết gì (cười).
- Và vì thế chả còn điều gì làm khó anh hết?
- Vâng, ở đó thức ăn cũng không được ổn lắm. 2 tháng đầu tôi sống trong căn phòng không có điều hòa - thực sự là điều kiện quân đội khắc nghiệt luôn. Nhưng đội của tôi đã giành được chức á quân Giải vô địch Lào, chúng tôi chỉ kém đội vô địch về hiệu số bàn thắng thua. Tôi nhận danh hiệu thủ môn xuất sắc nhất Lào. Đối với tôi, đây là mùa giải chuyên nghiệp đầu tiên trong sự nghiệp của mình.

- Anh trở lại Việt Nam ngay sau mùa giải đó?
- Tôi về Nga nghỉ ngơi và nghĩ rằng mình có thể trở lại HAGL. Nhưng câu chuyện xảy ra giống y như ở Spartak. Họ không cần tôi và ... thanh lý hợp đồng.
- Ở Nga nếu bị phá vỡ hợp đồng thì cầu thủ rất vui vì được bồi thường lớn đấy!
- Ôi, làm gì có chuyện bồi thường nào !!! Họ chỉ nói "Tạm biệt", thế là xong , còn lương thì ... Tôi lúc đó nhận 500 USD mỗi tháng, có thể thêm hoặc ít hơn một chút, cộng với tiền thường, nói chung là không nhiều, nhưng đủ sống. Cơ mà tiền không phải là vấn đề chính. Tôi từ Nga về Việt Nam chỉ mong được thi đấu. Tôi muốn được gọi vào đội tuyển quốc gia, nếu không là Nga thì phải là Việt Nam để bố có thể tự hào về con trai. Tôi đến Việt Nam với suy nghĩ mọi việc sẽ dễ dàng, nhưng hóa ra không phải vậy. Sau 3 năm tôi chẳng đạt được mục tiêu nào cả.
- Và tiếp theo anh buộc lòng phải trở về Nga?
- Tôi thực sự không muốn quay về, điều đó đồng nghĩa là sự nghiệp sẽ chấm dứt, mà tôi vẫn cảm thấy mình có thể tiếp tục chơi được. Tôi bay sang Thái Lan tìm kiếm cơ hội, nhưng chẳng được gì, ở đó họ không có nhu cầu về ngoại binh. Tôi trở lại Việt Nam và bác tôi tìm được 1 đội bóng ở giải Hạng Nhất. Tôi ký hợp đồng .... nhưng ở đó cũng không được ra sân.
- Vẫn là do tâm lý khác nhau?
- Cả vì tâm lý, cả do độ tuổi nữa - người ta cho là tôi quá non nên thường xuyên không được tin tưởng. HLV trưởng dứt khoát không cho phép tôi ra sân. Còn HLV thủ môn thấy được khả năng của tôi, hiểu tôi, trình bày với huấn luyện viên trưởng, nhưng rút cục họ vẫn cho người khác vào đội hình thi đấu. Cứ như vây suốt cả mùa giải. 
- Nếu như ở các CLB giải ngoại hạng VN phòng thay đồ được thay thế bằng nhà vệ sinh thì tôi khó có thể hình dung ra giải hạng nhất được....
- Tôi cũng chẳng hiểu tại sao mình lại trải qua những điều kiện ấy lâu đến thế mà không thi đấu. Tôi được trả lương 200USD, chúng tôi phải sống dưới các khán đài sân vận động, ở đó có những căn phòng và chúng tôi được "nhốt" vào. Mọi thứ đều quá khiêm tốn so với mức sống ở VN. Trong quãng thời gian ấy tôi vẫn biết mình có thể chơi được, thậm chí chơi tốt hơn tất cả các thủ môn ở đây, kể cả thủ môn đội tuyển quốc gia. Hình như ... còn thiếu một điều gì đó, có thể là may mắn hoặc sự tin tưởng chăng??? Và cuối cùng thì bố tôi gọi điện sang, gần như trong nước mắt ông yêu cầu tôi trở về. Với mức lương như vậy, ở Nga tôi có thể chỉ làm người quét dọn sân thôi, nhưng bù lại sẽ được ở gần nhà. 
- Anh đã quay lại Moskva chứ?
- Vâng, đó là năm 2014, tôi đã sẵn sàng để từ bỏ bóng đá. Tôi nhập học trường cao đẳng tài chính - mẹ muốn tôi có được học vấn. Còn tôi thì chẳng tiếp thu được gì, chả hiểu gì. Tôi chỉ đạt điểm tốt môn thể dục khi đẩy quả tạ đi xa nhất, ra sau hàng rào, khiến cả khoá học phải đi tìm (cười). Tôi học ở đó khoảng 2 tháng.
- Và anh lại bỏ?
- Vâng, đó không phải điều tôi mong muốn. Một người bạn rủ tôi tham gia cuộc thi của nhãn hàng thể thao, đó là cuộc tuyển chọn các cầu thủ đến London. Có tới 15 người tranh đấu cho 1 suất thủ thành. Tôi được vào tới chung kết. Ở đó, anh có tin không, tôi gặp lại đúng cậu thủ môn thay thế tôi tại Spartak, khi mà ông Darwin nói rằng "tôi không có tai nhạc" (cười). Tại vòng chung kết, 2 chúng tôi bất phân thắng bại, và nhà tổ chức phải gọi sang London đề nghị cho 2 suất thủ môn. Bên đó họ từ chối và ... nhà tổ chức lại không chọn tôi.
- Tên anh chàng đã 2 lần vượt qua anh là gì vậy?
- Roma Dmitriev. Chúng tôi thực ra chả thù hằn gì nhau, chẳng may xảy ra vậy thôi. Và đó mới là bóng đá!!!!! Anh ấy cũng đã thôi thi đấu rồi, ngay sau khi trở về từ Anh. Thậm chí Roma còn đề nghị tôi thay thế, vì ngay từ đầu anh ta không có ý định tiếp tục thi đấu. Nhưng mọi việc không thành. Hiện giờ anh ấy đã tốt nghiệp đại học Hàng không ở Nga.

- Và như vậy anh không bao giờ biết, không tìm thấy chính mình ở đâu cả, đúng không?
- Chính xác. Nhưng giải đấu đó lại làm tôi hiểu là mình yêu bóng đá đến nhường nào và nhất định phải theo đuổi điều mình mong muốn, chứ không phải là ngành kinh tế tài chính.... Đúng lúc đó lại có cuộc tuyển chọn cho đội bóng Soliaris. Anh đã nghe đến đội bóng này bao giờ chưa?
- Đội ấy không còn nữa mà?
- Anh biết không, gần như tất cả các thủ môn đã học cùng trường với tôi ở Spartak, Dynamo và cả cuộc tuyển chọn vào Locomotiv đều đến đây. Tất cả đều muốn được vào Soliaris. Karacevich cũng đến tuyển nhé!!! Thật là thú vị và tôi khao khát được có mặt bằng mọi giá ở Soliaris. Thêm vào nữa ở đội hình chính được trả lương không hề tệ, đó là CLB chuyên nghiệp, nằm ngay trung tâm Moskva. Cầu thủ mới được đề nghị mức 10 nghìn.
- Đô la á?
- Anh sao thế, Rúp thôi...Nhưng tôi thực sự muốn được vào đó trở thành cầu thủ giải hạng hai. Tôi cảm nhận thấy huấn luyện viên trưởng Sergei Shustikov có vẻ ưng tôi, cầu Chúa an bình cho ông ấy.... (Ông Shustikov cũng đã mất). HLV thủ môn là ông Sergei Rozhkov, người đã làm việc cùng Tikhonov ở Krylia Sovetov. Qua 3 tháng, từ khi tôi tới, đã có khoảng 30 thủ môn đến và đi khỏi Clb. Họ cứ tới rồi lại rời đi, còn mỗi tôi ở lại. Đến lúc tôi nghĩ là họ chắc chắn sẽ phải ký hợp đồng với mình thì 1 thủ thành nữa xuất hiện, anh này vốn chơi ở Podolsk. Mọi người thường gọi người đại diện cho anh ta là "những tay anh chị vùng Podolsk". Kết quả là câu lạc bộ đã ký hợp đồng với thủ môn này., còn ông Rozhkov thì tìm đến tôi, nói rằng đã làm hết mọi điều có thể, nhưng bên trên vẫn chỉ đạo ký với anh kia.
- Và anh không nghĩ là cần tìm cho mình người đại diện sao?
- Có chứ, nhưng tôi điểm lại các sự việc, cả ở giải vô địch Lào thì chả ai chịu giúp tôi cả, thế nên tôi buộc lòng phải tự xoay xở. Thậm chí người đại diện bây giờ của tôi lúc đó cũng chả muốn giúp đỡ.... Sau câu chuyện "tai nhạc" ở Spartak, sau những phiêu lưu ở VN, đây là đòn đánh chí mạng lần thứ 3 cho tôi. Tôi đã gọi cho ông Rozhkov một lần nữa xem còn có phương án nào khác không... và hiểu rằng mọi việc đều chỉ làm được khi có mạng lưới.
- Chuyện gì xảy ra tiếp theo đây?
- Rozhkov giới thiệu tôi với Poliakov, người đang chơi ở Locomotiv, anh này là HLV thủ môn tại "Trường học trái bóng tròn" (Школа мяча).
- Tôi xem được 1 video trên mạng cảnh anh dậy bọn trẻ  con ở trường này....
- Đúng rồi đấy....Cũng cần phải kiếm tiền bằng việc gì chứ! Khi ấy tôi tự tập luyện và hướng dẫn tụi trẻ luôn. Đó là nơi khá tốt để kiếm được tiền, có người kiếm tới 30.000 rúp 1 tháng ở KFK (từ tiếng Nga chỉ các tổ chức tập luyện thể thao nghiệp dư). Và ở đó người ta nhận tôi. Tại trường lại có cả Karacevich, anh ấy thực sự như một người anh trai của tôi. Chúng tôi đã có những ngày tập luyện thật tuyệt vời... Tới khi cần phải ghi danh thì mới vỡ lẽ họ không thể đăng ký tôi được bởi quốc tịch bóng đá Việt Nam - tôi vốn đã có tên trong đội tuyển trẻ. Người ta nói với tôi là cần phải đến Liên đoàn bóng đá Nga để thay đổi quốc tịch. Lúc này tôi được biết ở cấp độ tuyển trẻ chỉ được đổi quốc tịch thể thao duy nhất 1 lần... Điều ấy làm tôi phải suy nghĩ...
- Anh vẫn hy vọng được chơi cho đội tuyển VN à?
- Đúng là tôi vẫn còn nghĩ về VN, nhưng sau thì từ bỏ ý định, vì ở đó chẳng ai cần tôi cả, mong muốn trở lại cũng hết rồi. Tôi suy nghĩ khá lâu, tìm lời khuyên của bạn bè , và cuối cùng quyết định chuẩn bị giấy tờ cho việc thay đổi quốc tịch. Để làm việc đó tôi phải được Liên đoàn bóng đá Việt Nam (VFF) cho phép. Để có số điện thoại của VFF tôi bèn gọi cho một HLV thủ môn, giải thích tình thế của mình lúc bấy giờ. Ông này bảo tôi đừng vội, hãy cho ông ấy 1 tuần để tìm hiểu, dù gì thủ môn to cao, lại được đào tạo bài bản như tôi ở VN đâu có.... 1 tuần trôi qua, rồi 1 tuần nữa.... Không có tin tức gì cả. Thế nhưng ý nghĩ được thi đấu cho đội tuyển VN lại trỗi dậy trong tôi. Vậy đấy, 1 bên là nước Nga với "Trường học trái bóng tròn", còn bên kia là ước mơ về đội tuyển VN. Làm thế nào bây giờ???
- Và anh đã làm gì?
- Vào tháng 3 năm đó có 1 giải đấu bóng đá 8 người. Do không thể ghi danh cho "Trường học trái bóng tròn" nên họ không đưa tôi đi thi đấu, nhưng cho phép tôi được đăng ký với đội khác - đó là Duslar. Trận đầu tiên, chúng tôi chơi cùng nhau, tỷ số là 3:3. Thế rồi "Trường học trái bóng tròn" bị loại khá nhanh, kết quả là Duslar thắng cuộc và trở thành nhà vô địch nước Nga, tôi đã có huy chương cơ đấy!

Danh hiệu vô địch lại mở toang cánh cửa vào tương lai, tôi liền viết 1 bức thư ngỏ trên FB kể về bản thân và khát khao được chơi cho đội tuyển VN. Bây giờ thì bức thư ấy đã trở nên nổi tiếng, người hâm mộ chia sẻ và bình luận rất nhiều. Nhờ bức thư mà tôi bắt đầu được các nhà báo hỏi thăm.

Một nhà báo còn gửi cho tôi số điện thoại của HLV trưởng đội U23 ( là đội hướng tới chơi cho Olympic). Tôi gọi cho ông ấy, ông bảo sẽ gọi lại. 
Nhưng hoá ra HLV thủ môn của đội U23 lại chính là HLV ở HAGL, người đã không cho tôi vào đội hình thi đấu. Ông ấy cũng đang phải chịu áp lực rất lớn. Giới bóng đá ở VN chia ra làm 2 phe: 1 bên cho rằng tôi cần được trao cơ hội, bên kia thì không muốn có người lạ trong đội tuyển. 1 ngày sau HLV trưởng nhắn tin thông báo ông không cần tôi. 

- Câu chuyện tiếp theo là gì?
- Tôi không được gọi lên đội tuyển, nhưng những ồn ào quanh bức thư lại giúp tôi tìm được bến đỗ. Cả 1 tuần lễ tất cả các báo Việt Nam đều viết về 1 chàng trai người Nga muốn được chơi bóng ở Việt Nam và cho đội tuyển VN. 
Một tuần sau, Chủ tịch 1 CLB đang đứng ở khoảng giữa bảng xếp hạng - đội Hải Phòng, gọi tới hỏi tôi muốn nhận lương bao nhiêu. Tôi nói tiền không quan trọng, tôi chỉ muốn thi đấu. Ông ấy trả lời ngay: "Hãy bay đến đây!!!!"
- Vậy là anh tới đó... Anh có vị trí chính thức ngay chứ?
- Không. Thủ môn người Việt Nam của đội bóng đã lớn tuổi, anh ấy gần như là biểu tượng của CLB. Khi tôi đến mùa giải đã bắt đầu, 9 vòng đấu nữa trôi qua thì ... thủ môn chính bị thủy đậu. 33 tuổi mà vẫn bị, anh tưởng tượng được không? Mà đó lại là mùa giải hay nhất của anh ấy, 5 trận không thủng lưới bàn nào, đội bất bại 9 vòng liên tiếp và lại đứng đầu bảng nữa. Anh ấy ốm đúng lúc phải đương đầu với đội đương kim vô địch và tôi sẽ phải trấn giữ khung thành. Một cơ hội quá quý.... tôi đã sẵn sàng rồi! Nhưng tôi vẫn khá là căng thẳng - 3 ngày liền gần như không ăn, không uống.... Có tới 12 nghìn người sẽ đến xem trận đấu quan trọng này, điều đó gây áp lực cực lớn cho tôi. 
- Thế ở VN người ta cổ vũ thế nào, có giống ở Nga không?
- Đội Hải Phòng có cổ động viên khủng lắm đấy! Họ giống với những hội ultras ở châu Âu (một kiểu fan hâm mộ khá cuồng tín), đi theo đội nhà thi đấu khắp nơi, đốt pháo sáng trên khán đài.Họ khá là côn đồ. Còn thì nói chung ở VN người ta cổ vũ tương đối khác, không la hét mà chỉ chơi nhạc, hát hò..CLB Hải Phòng chúng tôi là đội có nhiều người đến xem nhất. Sức chứa của sân vận động là 30 nghìn khán giả, trung bình khoảng 18-20 nghìn cổ động viên tới xem mỗi trận. 
- Thế trận đấu kết thúc ra sao vậy?
- Chúng tôi đã để thua thật đáng buồn ở những phút cuối cùng 1:2. Và những lời chỉ trích lại nhắm vào tôi - tôi còn quá trẻ, và cũng phải có ai để đổ lỗi chứ, mặc dù tôi đã chơi tốt. Chỉ có ông Chủ tịch vẫn ủng hộ tôi, vì thế mà tôi được bắt tiếp trận sau, trận đầu tiên tôi không bị thủng lưới ở VN. Ngay sau đó tôi được gọi lên đội tuyển quốc gia, đây là lần triệu tập cầu thủ lên tuyển VN nhanh nhất trong lịch sử - chỉ sau có 2 trận thi đấu ở giải vô địch. Thế là tôi được tham dự AFF Cup 2016 với tư cách là thủ môn số ba . Ở đó chúng tôi giành vị trú thứ 2, nhưng tôi không được bắt trận nào (Lâm nhớ nhầm, giải này VN chỉ đạt hạng 3).
- Vậy khi nào thì anh được chính thức thi đấu trong đội tuyển?
- Kể từ đó tôi trở thành thủ môn chính của Hải Phòng. Tôi được bắt chính cho đội tuyển năm 2017 trong trận vòng loại Asian Cup với Jordan. Chúng tôi hoà 0:0, tôi được bầu là cầu thủ xuất sắc nhất trận - một sự ra mắt quá tuyệt vời!!!!

- Vượt qua được Jordan tại vòng 1/8 ở Asian Cup anh đã chứng minh được khả năng của mình trong đội tuyển.
- Vâng, tôi lại được bầu chọn là 1 trong những cầu thủ xuất sắc nhất trận ấy.
- Không cần quá khiêm tốn đâu, anh đã cản phá được quả phạt đền, đưa đội tuyển vào tứ kết mà...
- Có thể là tôi hơi khiêm tốn... Nhưng ... khi chúng tôi phạm sai lầm- mọi người chửi mắng, bây giờ thì lại khen ngợi - đẩy được phạt đền cơ mà !!!! (cười) Sau trận đầu tiên gặp Jordan tôi đã trở thành thủ môn chính trong đội tuyển - chỉ bỏ qua 3 trận vì chấn thương mà thôi. Chúng tôi đứng thứ 2 trong bảng và giành quyền vào chơi vòng chung kết. Tiếp theo, cuối năm 2018 chúng tôi lại đặt mục tiêu vô địch AFF Cup.
- Tháng 12/2018, anh cùng đội tuyển VN đã giành chức vô địch AFF Cup, trong đó có 5 trận không thủng lưới....
- Vâng, đó là một câu chuyện rất đẹp - chúng tôi đã lặp lại được chiến thắng 10 năm trước, một chiến tích tuyệt vời của bóng đá Việt Nam. Tôi thì lập kỷ lục giải đấu với 405 phút giữ sạch lưới. Sau 4 trận liền không thủng lưới, tôi lại để thua ở phút cuối cùng của hiệp 1 trận thứ 5. Thật đáng tiếc.... nhưng tôi vẫn được vào đội hình tiêu biểu AFF Cup 2018.
- Trong trận lượt đi trên sân khách với Malaysia đội tuyển VN hoà 0:0, còn lượt về trên sân nhà thắng 1:0. Xin hỏi: Tại sao anh bị nhận thẻ vàng ở phút thứ 9 của trận đấu?
- Đó là tình huống tranh chấp bóng trên cao, tôi va chạm với tiền đạo đối phương. Anh ta chửi thề với tôi, và tôi cũng làm y như thế với anh ta, thế là bị phạt.. Mà ông trọng tài trong trận này cũng bắt trận gặp Jordan ở Asian Cup đấy!!!
- Anh đã có một động tác ăn mừng chiến thắng mà bây giờ người ta vẫn gọi là "động tác Dzyuba"?
- Anh cũng thấy à? Đơn giản là tôi rất thích cách mà Artyom Dzyuba ăn mừng tại World Cup để truyền tải đến với mọi người thông điệp: "Tôi phục vụ nước Nga". Tôi cũng muốn chứng tỏ với người hâm mộ là tôi, có một nửa dòng máu Việt Nam nhưng sẵn sàng cống hiến hết mình cho đất nước, chiến đấu vì Việt Nam. Tôi đã có một con đường không hề dễ dàng gì. Sau giải đấu tôi trở thành hình mẫu không chỉ cho các vận động viên, mà còn cho những đứa trẻ nữa, đó chính là không bao giờ được đầu hàng, kể cả khi bạn bị ghét bỏ, bị đẩy sang Lào, bị phiêu bạt khắp nơi. Phải luôn tự tin vào bản thân và theo đuổi đến cùng mục tiêu của mình.

- Bây giờ đã là Asian Cup, trận tứ kết. Đây có phải là sự kiện lịch sử của đội tuyển VN không?
- Đúng vậy. Vấn đề không phải ở chỗ lần trước đội đã từng lọt vào tứ kết trên sân nhà. Khi ấy Asian Cup có ít đội hơn - tứ kết là chặng đầu tiên ngay sau vòng đấu bảng. Lần này là lần đầu tiên chúng tôi vượt được qua vòng đấu loại trực tiếp ở một cấp độ cao thế này.
- Điều này có thể so sánh, thí dụ như với việc vào tứ kết World Cup của đội tuyển Nga không?
- Cũng có thể so sánh được, dù đối với người Việt Nam thành công này còn lớn hơn thế nhiều. Anh không thể tưởng tượng được những gì diễn ra ở khắp các thành phố của Việt Nam sau trận thắng Jordan đâu! Cả Việt Nam đổ ra đường, mọi quảng trường đều chật kín người.
- Thật dễ hiểu là còn sớm để chào đón vì các bạn vẫn đang thi đấu. Nhưng mọi người đã ăn mừng chiến thắng AFF Cup trên sân nhà thế nào?
- Nếu như ngay sau giải đấu không tiếp diễn ngay Asian Cup thì việc ăn mừng sẽ to lắm đấy. Người ta đã định đặt môt xe buýt 2 tầng, chúng tôi sẽ đi khắp thành phố cùng Cúp vô địch, sẽ đến tham dự hoà nhạc hoành tráng tại quảng trường lớn.... Nhưng chúng tôi chỉ có 4 ngày nghỉ, rồi được mời tới buổi gặp gỡ Thủ tướng VN. Và tại đó chúng tôi được trao Huân chương lao động hạng 3 vì những công lao cho đất nước. Đây là một sự đánh giá rất cao - thông thường phải 30 đến 40 năm lao động nỗ lực người ta mới được trao phần thưởng như thế. Sau đó chúng tôi tập luyện 1 tuần ở Hà Nội, rồi bay đi chuẩn bị Asian tại Quatar. Ở đó 1 tuần là đến trận đầu tiên gặp Iraq tại Abu Dabi.

- Các bạn sẽ được đánh giá tốt sau giải đấu ở UAE.
- Vâng, đó thực sự là thánh tích mang tính lịch sử. Chúng tôi đã đem đến niềm vui cho nhân dân Việt Nam, chúng tôi được chạm trán với Nhật Bản...
- Tâm trạng anh thế nào trước trận đấu này?
- Tuyệt vời! Chúng tôi nhẹ nhàng hơn rất nhiều về mặt tâm lý. Ai cũng muốn giành chiến thắng, nhưng người Nhật buộc phải thắng, còn chúng tôi đã là nhà vô địch trong lòng nhân dân mình. Chúng tôi sẽ tận hưởng trận đấu!!! Tôi rất muốn có được cảm giác đấu với một đội mạnh như vậy - tất cả cầu thủ Nhật đều đang đấu ở Anh, Đức, Tây Ban Nha.... Thật thú vị! Tôi cũng đã từng cảm giác như vậy với Iran.
- Anh đã để thua 2 bàn từ Azmoun (Sazda Azmoun là cầu thủ Iran đang chơi cho CLB Nga Rubin Kazan). Anh ta thực sự rất mạnh?
- Vâng, rất mạnh. Khi anh ấy ghi bàn thứ 2 thì 2 hậu vệ của chúng tôi đã bị vô hiệu hoá. Anh ta bị đốn ở chân, bị đeo bám... Anh ấy vẫn đứng vững !!!! Cầu thủ VN bình thường như thế đã ngã 10 lần, anh ta thi không, lại còn ghi bàn nữa chứ!
- Có 2 việc khiến tôi ngạc nhiên.... Một là tại sao đang trong giải đấu mà anh lại đồng ý trả lời phỏng vấn với chúng tôi?
- Nói chung thì tôi không được phát biểu gì cả, tôi không được tiếp cận với báo chí VN đâu. Nhưng nhà báo Nga thì tôi không thể từ chối. Tôi rất muốn ở Nga được biết rằng tại VN hiện có một thủ môn Nga, đã từng qua trường lớp Spartak, Dynamo và vẫn đang mang hình ảnh nước Nga...
- Điều ngạc nhiên thứ 2- tại sao ngay trong quá trình giải đấu mà anh lại ghi danh cho CLB Thái Lan Muangthong United. Điều ấy diễn ra như thế nào vậy?
- Vâng, tôi cũng mới ký hợp đồng với họ thôi, vào đầu tháng 1, rất ít người biết việc này. Đây là đội cựu vô địch Thái Lan - đội bóng rất xuất sắc. Họ tham gia Cúp C1 châu Á. Đối với tôi đó là 1 cơ hội rất lớn. Giải vô địch Thái Lan có trình độ cao hơn ở VN. Đó sẽ là bàn đạp của tôi ở châu Á, trước khi đến với Nhật Bản.
- Mục tiêu của anh là Nhật Bản?
- Thật dễ hiểu khi mọi cầu thủ đều muốn đến châu Âu. CLB mới chiêu mộ tôi vì thủ thành cũ của họ, thủ thành rất mạnh đã chuyển sang giải hạng nhất của Bỉ. Và từ đây cũng có nhiều người đến thi đấu ở Nhật, 1 trong số đó đã đến CLB của Andres Iniesta (danh thủ Tây Ban Nha đang chơi ở Nhật). À, mà vụ chuyển nhượng của tôi là vụ chuyển nhượng thủ môn đắt giá nhất Đông Nam Á. Tôi đã được đại diện người Nga của mình Andrei Gushin giúp đỡ rất nhiều trong quá trình chuyển đổi. Tôi đã kể cho anh nghe về anh ấy rồi đấy, người trước đây cũng chả tin tôi ý. Anh cứ viết đi, anh ấy cũng thấy thú vị mà...
- Anh không nghĩ chuyển đến Nga à? Thử tính xem nếu có CLB hạng nhất nào đó đề nghị anh thì sao?
- Hạng nhất á? Tôi nghĩ là không. Thường thì ở đó khá khắc nghiệt với các ngoại binh. Tôi có thể đến đội hạng nhất khi đã ngoài 30 tuổi để được gần nhà hơn. Bây giờ tôi vẫn còn trẻ nên muốn được thử lửa trình độ cao, có thể ở châu Âu, nếu may mắn, và có thể ở Nhật Bản.
- Ở VN người ta gọi anh thế nào, có biệt danh không?
- Có chứ, tôi rất thích được mọi người gọi trìu mến là "Gấu Nga".
- Hãy nói một điều gì đó với những ai đang ủng hộ anh ở Nga đi!
- Tôi rất mừng vì cuối cùng mọi người cũng nhận ra tôi. Tôi mong muốn tiếp tục được ủng hộ bởi trong khung thành đội tuyển VN có một thủ môn Nga, người có dòng máu Nga đang chảy. Dù sao, sâu thẳm trong tâm hồn tôi vẫn là người Nga. Hãy cổ vũ cho Việt Nam, tôi sẽ rất vui mừng và trân trọng sự ủng hộ từ nước Nga!

Nhà báo Phạm Hồng Tuyến (dịch)

Các bạn biết tiếng Nga có thể xem bài báo gốc  tại đây.

BigSchool: Nhà báo Phạm Hồng Tuyến tốt nghiệp Khoa Ngữ văn, chuyên ngành Tiếng Nga và Văn học, Đại học Sư phạm Quốc gia thành phố Voronezh (Liên bang Nga) năm 1990. Chị là con gái út của vợ chồng nhạc sĩ Phạm Tuyên. Trong đêm nhạc Nhớ và quên diễn ra tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia  tối 14/1/2018, nhạc sĩ Phạm Tuyên cùng con gái thể hiện một đoạn bài hát gắn với kỷ niệm của chị Phạm Hồng Tuyến khi học lớp bốn, đó là bài hát "Tiễn thầy đi bộ đội".
Chị Phạm Hồng Tuyến cùng bố thể hiện ca khúc "Tiễn thầy đi bộ đội"
Thời học mẫu giáo, chị cũng từng "ép" bố viết ca khúc "Trường chúng cháu là trường mầm non" và cũng vì cô con gái út nhạc sĩ Phạm Tuyên đã viết các ca khúc "Cô và Mẹ", "Cả tuần đều ngoan", "Chúng em là học sinh lớp một". Chị cho biết: "Thời sinh viên em biết nhiều về bóng đá và các đội bóng của Nga. Tờ báo "Thể thao Xô Viết ra đời từ năm 1924, rất uy tín ở Liên Xô trước đây và ở Nga hiện nay. Báo xuất bản hàng ngày và có cả báo điện tử. Nhà báo Phạm Hồng Tuyến hiện nay là Trưởng phòng "Tương tác Nội dung" VTV6, Đài truyền hình Việt Nam.
Cảm ơn bản dịch của chị - như món quà "tất niên" tặng các bạn hâm mộ thủ môn Đặng Văn Lâm.
Chúng ta chúc thủ môn Đặng Văn Lâm ngày càng toả sáng cùng Đội tuyển Việt Nam trong các giải đấu sắp tới!