Giải đáp các câu hỏi về dạy học chương trình lớp 1 mới

Có phải học trước, học thêm không?

Rất nhiều câu hỏi của phụ huynh đã đặt ra vấn đề "có phải học trước lớp 1, học thêm không?" khi học chương trình lớp 1 mới. Cùng với đó là những chia sẻ của phụ huynh, giáo viên về "nỗi khổ lớp 1" tập trung chủ yếu vào môn tiếng Việt. 

"Con không nhớ được âm/vần vừa học trên lớp", "ban ngày đi làm, tối lại đánh vật với việc dạy con" - là thông tin khiến phụ huynh hoang mang khi nghi ngờ con mình không thể theo được chương trình lớp 1 năm nay nếu không học trước hay học thêm.

Với băn khoăn này, ông Thái Văn Tài khẳng định: "Về mặt khoa học, tâm lý lứa tuổi, việc học chữ trước khi vào lớp 1 là không tốt cho chính các em học sinh". 

Đối với cấp tiểu học, Bộ GD&ĐT có quy định không dạy thêm học thêm (tức cấm dạy thêm học thêm) ngay cả khi thực hiện chương trình hiện hành và chương trình - sách giáo khoa biên soạn theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Quy định này được thể hiện qua nhiều văn bản của Bộ trong thời gian vừa qua.

Khi triển khai thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018, đối với tiểu học, Bộ quy định học 2 buổi/ngày, với lượng kiến thức không tăng so với chương trình hiện hành mà tăng tính trải nghiệm, thực hành, vận dụng trong từng môn học và hoạt động giáo dục để hình thành năng lực, phẩm chất cho học sinh. Vì vậy, trong văn bản hướng dẫn của Bộ đã yêu cầu các nhà trường xây dựng kế hoạch thực hiện với mục tiêu giúp học sinh hoàn thành nhiệm vụ học tập ngay tại lớp.

Trong công văn mới đây nhất về việc Tăng cường chỉ đạo thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với tiểu học, Bộ tiếp tục nhấn mạnh quy định "giáo viên không giao bài tập về nhà cho học sinh". Yêu cầu này nhằm giúp các em có thời gian nghỉ ngơi và có không gian, thời gian trải nghiệm các kiến thức đã được học tại lớp với người thân, từ đó hình thành được các năng lực, phẩm chất theo yêu cầu của chương trình.

Việc cho con học trước hay học thêm bên ngoài nhà trường vì lo lắng trước những khó khăn trong việc dạy học lớp 1 vô hình trung góp phần làm tăng thêm áp lực, căng thẳng cho trẻ. Trong khi những bất cập đang diễn ra ở các nhà trường khi triển khai chương trình lớp 1 có thể điều chỉnh, khắc phục ngay trong các nhà trường.
Ông Thái Văn Tài trả lời câu hỏi của bạn đọc trong buổi giao lưu. Ảnh: MAI THƯƠNG

Cũng theo ông Thái Văn Tài, chương trình giáo dục 2018 không quy định cứng nội dung từng bài học tương ứng với thời gian của buổi học, tuần học mà chỉ quy định thời lượng và yêu cầu cần đạt của cả năm học đối với từng môn học. Vì thế, các trường phải chủ động xây dựng kế hoạch giáo dục dựa trên đề xuất của giáo viên và tổ bộ môn. 

Kế hoạch giáo dục trường đó cũng phải cho phép giáo viên linh hoạt điều chỉnh nội dung, phương pháp, cách thức tổ chức dạy học tùy theo đối tượng học sinh và các chủ đề, bài học. Điều này chương trình cho phép và là nhiệm vụ của giáo viên.

"Thầy cô phải tìm hiểu kỹ đặc điểm học sinh của lớp mình phụ trách (về tâm lý, thể chất, hoàn cảnh gia đình và việc trẻ có được học chữ trước hay chưa...) để dạy học, giao nhiệm vụ học tập phù hợp với từng học sinh, giúp các em hoàn thành nhiệm vụ học tập một cách hứng thú, phù hợp với khả năng của mình" - ông Tài trao đổi.

Tuy nhiên, ông Thái Văn Tài cũng nhấn mạnh đến những vấn đề các trường và giáo viên không được vi phạm. Đó là không dạy thêm bên ngoài trường đối với học sinh tiểu học, hỗ trợ học sinh hoàn thành nhiệm vụ học tập tại lớp và không giao thêm bài tập về nhà. Trước đó, trong hướng dẫn tăng cường thực hiện chương trình giáo dục 2018 ở bậc tiểu học, Bộ GD-ĐT cũng lưu ý điều này.

Theo ông Tài, việc phụ huynh cần phối hợp với giáo viên là giúp con trải nghiệm các kiến thức đã học tại nhà một cách phù hợp, thoải mái. Ví dụ để tăng cường kỹ năng đọc cho các em, cha mẹ có thể mua cho các em những cuốn truyện phù hợp với lứa tuổi để trẻ có thể rèn kỹ năng đọc qua đọc truyện và hình thành thói quen đọc sách.

Giáo viên có thể điều chỉnh

Trước nỗi lo nội dung quá dày mà trẻ khó có thể tiếp thu để đảm bảo yêu cầu cần đạt với môn tiếng Việt, ông Nguyễn Quang Vinh hướng dẫn giai đoạn đầu năm học, giáo viên có thể điều chỉnh giảm yêu cầu cần đạt ở một số kỹ năng. Cụ thể, đối với kỹ năng đọc đoạn, những học sinh đọc chưa tốt chỉ yêu cầu các em đọc được từ ngữ có chứa âm/chữ/vần mới, tiến tới đọc câu ngắn. Những học sinh này có thể vừa đánh vần vừa đọc.
Nhà giáo Nguyễn Quang Vinh trả lời câu hỏi của bạn đọc. Ảnh: DUYÊN PHAN

Tương tự, với kỹ năng viết, theo ông Vinh, những học sinh viết chưa tốt chỉ yêu cầu các em viết được chữ ghi âm mới, bước đầu hướng tới viết đúng độ cao, độ rộng, chưa đặt ra yêu cầu viết đẹp hoặc viết được các chữ ghi tiếng, ghi từ. Yêu cầu về các kỹ năng này sẽ được nâng cao dần qua từng giai đoạn học tập tiếp sau, tiến tới đạt yêu cầu cần đạt vào cuối năm học.

Điều này cũng được ông Thái Văn Tài xác nhận hoàn toàn nằm trong quyền của các nhà trường và giáo viên vì "chương trình giáo dục 2018 là chương trình mở, phát huy cao tính tự chủ, linh hoạt của giáo viên".

Ông Vinh cũng cho rằng các trường cần điều chỉnh phân phối chương trình, xếp thời khóa biểu để không xảy ra tình trạng học sinh phải học bốn âm vần trong một buổi học. Giáo viên cũng cần lựa chọn bài tập phù hợp với nội dung bài học, xây dựng bài dạy đảm bảo mục tiêu, chủ đề. Trong đó chú trọng việc phân nhóm trình độ học sinh để có sự hỗ trợ phù hợp.

Ngoài ra, ông Vinh nói thêm: Chương trình giáo dục phổ thông 2018 thực hiện được một tháng đối với lớp 1 trong bối cảnh năm học 2019 - 2020 học sinh mầm non nghỉ kéo dài do diễn biến phức tạp của dịch COVID-19. Năm học 2020 - 2021 các trường tựu trường muộn hơn so với những năm trước khoảng hai tuần, ngày 1-9 học sinh tựu trường, 5-9 khai giảng năm học mới, 7-9 thực học. Theo đó, học sinh chỉ có một khoảng thời gian rất ngắn để làm quen với trường lớp, cô giáo, bạn bè.

Việc chuẩn bị tâm lý và trang bị những kỹ năng cần thiết cho học sinh trước khi chính thức học chương trình lớp 1 có nhiều hạn chế, đặc biệt ở những trường có sĩ số học sinh đông...

Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục lắng nghe

Trao đổi với Tuổi Trẻ sau buổi giao lưu, ông Thái Văn Tài cho biết Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục lắng nghe, tìm hiểu, phân tích tình hình, thực hiện các giải pháp với địa phương. Trước hết đề nghị các trường tìm hiểu, đánh giá đúng thực trạng đối với đối tượng học sinh lớp 1 và tình hình triển khai tại trường mình, lắng nghe phản ánh từ phụ huynh và đặc biệt thực hiện theo đúng quy định của bộ về triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018.

"Từ xây dựng kế hoạch ở trường một cách phù hợp, nếu chưa phù hợp thì phải điều chỉnh cho phù hợp. Trong đó cần ưu tiên tối đa cho việc tạo điều kiện tiếp cận cho học sinh một cách nhẹ nhàng theo đúng chương trình đã quy định. 

Chương trình hiện nay là chương trình học hai buổi với lượng kiến thức được tinh giản đi so với chương trình hiện hành và riêng đối với môn tiếng Việt tăng thời lượng thực hiện. Vì vậy, đề nghị giáo viên có cách tiếp cận đúng chương trình và phù hợp với từng đối tượng để làm sao không tạo ra áp lực và đặc biệt giúp các em hoàn thành bài tập trên lớp, không giao bài tập về nhà. 

Nhiều địa phương đã có quy định cụ thể trong việc giáo viên lớp 1 chọn cách triển khai, phối hợp với phụ huynh làm sao để đúng, không gây áp lực tới phụ huynh và học sinh" - ông Thái Văn Tài cho biết.

Theo ông Tài, Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục triển khai các chương trình bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên và đang phối hợp với các lực lượng xây dựng tài liệu bồi dưỡng trực tuyến để chuyển đến tất cả các nhà trường, giúp giáo viên nắm thật chắc, thật kỹ đúng với yêu cầu của chương trình và chủ động triển khai chương trình lớp 1 một cách tự tin nhẹ nhàng, hiệu quả, tránh gây áp lực cho học sinh và phụ huynh cũng như hiểu rõ các yêu cầu cần đạt của chương trình.

Nguồn: Báo Tuổi trẻ.