Chúng ta đã kỉ niệm 43 năm Ngày Giải phóng miền Nam, Thống nhất đất nước. Một sự kiện lịch sử được nhiều người quan tâm và tranh luận: Ai là người đã soạn văn bản cho Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng? Điều này cần có câu trả lời chính xác.
Xin chia sẻ những ý kiến xung quanh việc trả lời câu hỏi này và mong cơ quan có trách nhiệm khẳng định chính xác.
Ngày 30/4/2008, báo điện tử "Đại biểu Nhân dân" - Tiếng nói của Quốc hội, Diễn đàn của đại biểu Quốc hội, Hội đồng Nhân dân và cử tri đã đăng bài viết "Ai thảo tuyên bố đầu hàng cho Dương Văn Minh?". Bài báo cho biết:
Ông Bàng Nguyên Thất, chiến sỹ thông tin liên lạc thuộc Đại đội 70, Tiểu đoàn 68, Trung đoàn 59, là một trong 2 người có mặt vào thời khắc lịch sử trưa ngày 30.4.1975 tại Dinh Độc lập, chứng kiến Tổng thống và Thủ tướng Ngụy quyền Sài Gòn đầu hàng quân giải phóng. Hồi ức của ông mà chúng tôi ghi lại được, hy vọng sẽ làm sáng tỏ thêm một phần lịch sử…
(Bài báo ghi lời kể của ông Bàng Nguyên Thất về "trận đấu quyết tử cuối cùng ở cầu Sài Gòn" và sau đó là chuyện "Ai thảo tuyên bố đầu hàng cho Dương Văn Minh?").
Ông Thất kể tiếp: "Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh giới thiệu với Tổng thống Dương Văn Minh rằng đây là cán bộ chỉ huy của quân giải phóng. Ông Dương Văn Minh giơ tay ra bắt và nói chúng tôi đang chờ các ông đến để bàn giao, nhưng đồng chí Phạm Xuân Thệ gạt đi, nói rằng bây giờ quân giải phóng đã làm chủ nội đô, các anh phải ra hàng vô điều kiện. Đồng chí Thệ nói với Dương Văn Minh, đại ý hiện nay còn một số tỉnh vẫn còn tử thủ quyết liệt, ông là Tổng thống, ông phải kêu gọi và ra lệnh cho quân đội đầu hàng. Nhưng đi tìm các sỹ quan thông tin ở các hầm thông tin phía dưới Dinh đều không thấy ai cả. Liên lạc ra Đài phát thanh, thì nhân viên đài cũng bỏ trốn hết. Đồng chí Thệ hội ý với cán bộ, chiến sỹ của ta và quyết định áp giải Dương Văn Minh, Vũ Văn Mẫu đến Đài phát thanh để kêu gọi binh lính Ngụy quyền đầu hàng. Lúc đó là 11 giờ trưa. Tổng thống Dương Văn Minh và Thủ tướng Vũ Văn Mẫu rất sợ, họ nói rằng, chúng tôi ra đường bây giờ hỗn loạn thế này, rất khó bảo toàn tính mạng. 
Ảnh đăng kèm bài báo trên báo điện tử "Đại biểu nhân dân"
Xe đỗ ở cửa Đài phát thanh (đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, cách Dinh khoảng 2km), chúng tôi áp giải Dương Văn Minh và Vũ Văn Mẫu lên phòng thu âm. Đồng chí Hoàng Trọng Tình, Chính trị viên Tiểu đoàn 8, ra gặp đồng chí Thệ nói rằng, Tiểu đoàn 8 đã làm chủ Đài phát thanh và đang bảo quản Đài phát thanh một cách nguyên vẹn. Đồng chí Thệ thay mặt lãnh đạo khen ngợi Tiểu đoàn 8 và giao nhiệm vụ cho đồng chí Hoàng Trọng Tình cử cán bộ, chiến sĩ cho lực lượng bảo vệ Dương Văn Minh, Vũ Văn Mẫu và đi tìm nhân viên đến Đài phát thanh.
Đến đây đồng chí Phạm Xuân Thệ mới bắt đầu thảo lời tuyên bố đầu hàng. Dương Văn Minh hỏi: Tôi đồng ý đầu hàng, nhưng tôi nói gì? Đồng chí Thệ trả lời, ông nói theo lời mà tôi sẽ viết. Sau khi viết xong, đồng chí Thệ đưa cho Dương Văn Minh đọc để ghi âm. Nhưng, chữ viết của ông Thệ rất khó đọc, Dương Văn Minh nói rằng, “cấp chỉ huy đọc cho tôi ghi lại”. Đồng chí Thệ đọc cho ông Minh ghi lại lời tuyên bố đầu hàng. Ghi hết thì ông Minh đọc lời chuẩn để phóng viên người Đức ghi âm. Ghi âm xong, phát lại cho đồng chí Thệ nghe và giao lại cho nhân viên phát trên sóng phát thanh. Lời đầu hàng đại ý rằng: “Tôi Tổng thống nước Việt Nam cộng hòa Dương Văn Minh, ra lệnh toàn bộ lực lượng sỹ quan và binh lính đầu hàng vô điều kiện quân giải phóng, quay trở về với quốc gia...” Lúc đó là 11h20 trưa 30.4.
15 phút sau, ông Bùi Văn Tùng, Chính ủy Lữ đoàn 203 mới có mặt tại Đài phát thanh. Sau khi nghe lời tuyên bố đầu hàng xong, đồng chí Thệ và đồng chí Tùng bàn với nhau: Đã có lời tuyên bố đầu hàng thì phải có lời chấp nhận đầu hàng. Đồng chí Tùng là người Đà Nẵng, có giọng miền Nam, nên viết và đọc lời chấp nhận đầu hàng, đại ý rằng: “Tôi đại diện cho quân giải phóng miền Nam Việt Nam chấp nhận lời đầu hàng vô điều kiện của của Tổng thống Dương Văn Minh. Và tuyên bố miền Nam hoàn toàn giải phóng…”.
Chúng tôi sưu tầm được chương trình này trên Youtube được đăng 7 năm trước đây:
Được phép của nhà thơ, xin chia sẻ với các bạn:
NÓI LẠI ĐIỀU NÀY ĐỂ KHÔNG BÀN ĐẾN NỮA
TRẦN ĐĂNG KHOA
Vâng! Đúng thế. Chẳng nên nói mãi về một chuyện đáng buồn này. Ngày 30 tháng Tư đã qua cách đây đúng một tuần rồi. Ngày 30 tháng Tư năm 1975 còn xa hơn nữa, cách hôm nay đến 43 năm, gần một nửa thế kỷ. Vậy mà hôm nay tôi vẫn phải bàn đến nó. Bàn đến nó để hy vọng không phải nói lại câu chuyện này nữa. Đây là một mảng lịch sử. Và theo tôi, là tư liệu đáng tin cậy nhất về sự kiện lịch sử này. Bởi đây là tiếng nói của người trong cuộc, trong đó có một phóng viên nước ngoài, nhà báo Đức chuyên nghiệp Borries Gallasch, người đã cho quân giải phóng mượn chiếc máy ghi âm để ghi lời đầu hàng của Tổng thống Dương Văn Minh. Ông là người chứng kiến toàn bộ sự việc. Ông cũng đã viết cả một cuốn sách về sự kiện này. Cuốn sách ấy cũng đã được dịch sang tiếng Việt.
Vậy mà chúng ta vẫn cứ tranh luận, thậm chí cãi nhau, bất phân thắng bại về người thảo lời đầu hàng của Tổng thống Dương Văn Minh. Cuộc tranh luận kéo dài suốt mấy chục năm qua. Tôi cũng đã viết về anh Bùi Quang Thận, người cắm cờ ở Dinh Độc Lập và anh Ngô Văn Nhỡ, đại uý xe tăng, người đã hy sinh trước của ngõ Sài Gòn đúng buổi trưa ngày 30-4-1975. Từ năm 1996, khi tôi về quân đoàn II lấy tư liệu viết loạt bài này thì ở Quân đoàn vừa diễn ra Hội thảo lịch sử về người thảo thư đầu hàng cho Tổng thống Dương Văn Minh. Lúc đó, anh Phạm Xuân Thệ đang là Trung tướng, Tư lệnh quân đoàn. Anh cũng nói với tôi và nhà thơ Vương Trọng, như anh đã nói trong nhiều cuốn phim về sự kiện lịch sử buổi trưa 30-4-1975. Nhưng ngay từ dạo đó, chúng tôi cũng đã không tin, dù hồi đó không có tư liệu cụ thể như bây giờ.
Không tin vì hai lý do: Một: Văn bản đầu hàng cho Dương Văn Minh rất chặt chẽ, kín kẽ, phải là văn của Chính uỷ, chứ khó có thể là văn của một anh Đại uý, chỉ huy quân sự, giỏi chiến đấu, chứ khó có sự kín kẽ như một nhà chính trị. Tất nhiên đấy chỉ là suy luận thôi, và điều đó cũng không mấy chắc chắn, vì không ít anh chỉ huy quân sự mà cũng rất kín kẽ, rất "chính trị". Và điều thứ hai, điều này mới quan trọng hơn: Anh Thệ chỉ làm những điều như anh nói, khi không có anh Bùi Tùng. Khi anh Bùi Tùng đã có mặt thì anh Thệ không thể "trèo lên đầu" anh Bùi Tùng được, vì anh Tùng là cấp trên, là chỉ huy cao nhất, Trung tá, Chính uỷ Lữ đoàn, còn anh Thệ mới chỉ là Đại uý, Trung đoàn phó, chức vụ và cấp bậc cách xa anh Tùng lắm, nên anh Thệ không thể "chơi trội". Trừ khi anh Tùng giao cho anh Thệ làm việc đó. Kỷ luật quân đội, đâu có đùa. Chỉ chênh nhau một cấp đã khác rồi, ở đây chênh đến mấy cấp, nên không có chuyện đó được.
Sau này, dự Hội thảo, anh Thệ là Trung Tướng, Tư lệnh Quân khu, còn anh Bùi Tùng chỉ là ông Đại tá đã về hưu, lại là cấp dưới anh Thệ cũng rất xa, vì thế mới có sự nhập nhẹm, nên Viện lịch sử quân đội (LSQĐ) mới có kết luận theo kiểu vui vẻ cả, như chia xôi trong mâm cỗ: Anh Thệ thảo thư đầu hàng, anh Tùng thảo thư chấp nhận đầu hàng. Đó là sự trí trá. Cần trả lại sự thật cho lịch sử. Sự thật là anh Thận cắm cờ trên nóc dinh, anh Tùng thảo thư đầu hàng của Dương Văn Minh và thư chấp nhận đầu hàng của Quân Giải phóng. Anh Thệ có mặt trong dinh và dẫn Tổng thống Dương Văn Minh ra xe đi cùng Dương Văn Minh sang Đài phát thanh. Thế thôi. Chính vì thiếu sự khách quan mới có chuyện lùm xùm. Anh Nguyễn Khắc Nguyệt, một người lính trận, có mặt tại Dinh Độc Lập đã phải lên tiếng trong Facebook của mình: "Sự kiện 30.4.1975, lịch sử không bao giờ chấp nhận sự ngoắt ngoéo, mù mờ. Mặc dù cuộc Hội thảo đã đưa ra kết luận song cái kết luận này lại gây ra phản ứng dữ dội từ một số nhân chứng và sự không đồng tình, không "tâm phục, khẩu phục" trong dư luận chung. Cuộc bút chiến, tranh luận vẫn tiếp tục. Ngay sau khi báo chí đưa tin nội dung kết luận của Viện LSQS, từ TP.HCM, đại tá Bùi Tùng đã lập tức phản ứng. Ông cho rằng "kết luận" đó không khách quan, nghiêng về phía Trung tướng tư lệnh Quân khu I Phạm Xuân Thệ và yêu cầu phải tiếp tục làm sáng tỏ sự thật lịch sử”.
Nhà báo Đức Borries Gallasch ngồi bên cạnh Dương Văn Minh
Và nhà báo Đức, ông Borries Gallasch đã phải lên tiếng. Ta hãy nghe tiếng nói của ông. Cứ như lời ông thì "Ông Thệ vào Dinh trước ông Bùi Tùng. Nhưng khi đó trong Dinh rất hỗn loạn. Chẳng ai bảo được ai. Trật tự chỉ được thiết lập khi ông Bùi Tùng xuất hiện sau đó ít phút". Và rồi sau đó: "Ông Dương Văn Minh, ông Vũ Văn Mẫu và ông Bùi Tùng đã rời khỏi phòng, theo sau là những người đã có mặt tại đây để sang đài phát thanh. Chúng tôi bước xuống cầu thang ra bãi cỏ, đến ngang chỗ vòi phun nước, tổng thống Dương Văn Minh và thủ tướng Vũ Văn Mẫu leo lên một chiếc xe jeep được bảo vệ bởi hai chiến sĩ giải phóng. Đại úy Phạm Xuân Thệ đi xe này. Chính ủy Bùi Tùng và một người lính khác lên chiếc xe thứ hai. Tôi đang đứng ngay cạnh chiếc xe jeep nói chuyện với ông Bùi Tùng bằng tiếng Pháp, cố gắng xin ông ta để được lên xe. Ông gật đầu đồng ý. Luật sư Đỉnh với bộ râu dài cũng leo lên chiếc xe jeep này và chúng tôi lái đi. Chỉ có hai chiếc xe này của chúng tôi chạy giữa thành phố lúc ấy - một thành phố đã từng sôi sục mà nay sự sợ hãi bỗng nhiên được làm dịu đi - qua tòa đại sứ Mỹ trống hoác, đến đài phát thanh nằm trên đường Nguyễn Bỉnh Khiêm. Chúng tôi đi vào phòng thu nhỏ trên lầu một. Những kỹ thuật viên của chính đài này đã tháo chân dung của Nguyễn Văn Thiệu từ trên tường xuống và ném qua cửa sổ ra sân. Chúng tôi ngồi bất động một lát. Ông Mẫu quạt mặt mình bằng một quyển sách. Tổng thống Dương Văn Minh và chính ủy xe tăng Bùi Tùng ngồi trên hai chiếc ghế và tôi ngồi giữa họ tại một chiếc bàn nhỏ. Ông Tùng thảo văn kiện đầu hàng trên một mảnh giấy màu xanh. Ông viết khá vất vả. Có lúc ngồi bất động trong khi thảo ra được một vài từ rồi đến từ nữa, rồi lại thay thế bằng những từ khác. Sau 30 năm chiến đấu cho một mục đích, thật là khó để biết phải viết như thế nào. Nhưng rồi cũng viết xong. Cuối cùng mọi người đã sẵn sàng, nhưng không ai trong số người này biết sử dụng máy ghi âm. Chính ủy Tùng hướng dẫn rất rõ ràng những việc phải làm: ông Minh cần phải đọc lại bản tuyên bố vào máy ghi âm của tôi, việc này được lặp đi lặp lại đến ba lần. Lần đầu tiên ông Minh chần chừ vì được yêu cầu phải đọc là: "Tôi, Dương Văn Minh, tổng thống chính quyền Sài Gòn", nhưng ông ấy chỉ muốn nói: “Tôi, đại tướng Dương Văn Minh...”. Họ tranh luận qua lại và cuối cùng đi đến thỏa thuận: không nhượng bộ ông Minh. Ông Minh phải nói: "Tôi, đại tướng Dương Văn Minh, tổng thống của chính quyền Sài Gòn". Nhưng ông Minh không đọc được bản viết tay của chính ủy Tùng và nói sai nhiều lần. Tất cả mọi thứ lại phải được đọc lại từ đầu. Chật vật mãi cuối cùng cũng đã xong…"
Trích từ sách của nhà báo Đức Borries Gallasch. Ảnh: Lê Trí Dũng
Như vậy, mọi việc đã quá rõ ràng. Người thảo văn bản đầu hàng cho Tổng thống Dương Văn Minh và văn bản chấp nhận đầu hàng của Quân Giải phóng là ông Bùi Tùng chứ không phải ông Phạm Xuân Thệ. Đấy là chứng nhận của một nhân chứng, một người trong cuộc, lại là một nhà báo nổi tiếng quốc tế. Vậy thì còn tranh cãi gì nữa. Chuyện này đã có thể khép lại được rồi. Hy vọng đây là bài viết cuối cùng nói về một sự thật hiển nhiên, không có gì còn phải bàn cãi nữa. Tuy nhiên, chưa thấy Viện Lịch sử Quân sự có động thái gì phản ứng lại trước sự thật lịch sử này! Tôi rất mong Viện Lịch sử Quân sự cần phải kết luận lại. Vì đó là khoa học. Nếu nhập nhẹm, người ta sẽ không còn tin vào những trang sử khác cũng rất vinh quang của quân đội. Điều đó mới thật sự nguy hại.
Trích 2 trang tiếp theo của nhà báo Đức. Ảnh: Lê Trí Dũng
BigSchool: Chúng tôi cũng biết thêm từ báo điện tử "Infonet" của Bộ Thông tin & Truyền thông (30/4/2017) về câu chuyện của ông Nguyễn Hữu Thái, cựu Chủ tịch Tổng hội Sinh viên Sài Gòn là người mặc áo trắng cầm tập tài liệu trong bức ảnh lịch sử có nhà báo người Đức bên cạnh Dương Văn Minh, tuy nhiên câu chuyện không có chi tiết về người soạn văn bản tuyên bố đầu hàng của Dương Văn Minh.
Với các thông tin như vừa chia sẻ, rất cần một kết luận của các cơ quan có thẩm quyền để khẳng định về sự kiện lịch sử. Để khi con em chúng ta hỏi thì chúng ta cùng có một câu trả lời về điều này và cũng để bảo vệ danh dự cho những nhân chứng lịch sự như ông Bùi Tùng, ông Phạm Xuân Thệ.
Ý kiến bạn đọc: